Ինչպես արդեն նշել ենք մեր նախկին հրապարակումներում, ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելու համար անձն իրավունք ունի ստեղծել տնտեսական ընկերություններ, ինչպիսիք են ՍՊԸ-ները, բաժնետիրական ընկերությունները կամ լինել դրանց մասնակիցը: Այնուամենայնիվ, անձը կարող է ծավալել ձեռնարկատիրական գործունեություն առանց իրավաբանական անձ կազմավորելու` հաշվառվելով որպես անհատ ձեռնարկատեր (այսուհետ սույն հոդվածում նաև` ԱՁ):
Այս հոդվածի շրջանակներում կանդրադառնանք Հայաստանում որպես անհատ ձեռնարկատեր հաշվառվելու հիմնական պահանջներին և օրենսդրական կարգավորումներին:
Անհատ ձեռնարկատեր լինելու հիմքը օրենքով սահմանված կարգով պետական հաշվառում ունենալն է, որի արդյունքում անձը հնարավորություն է ստանում զբաղվելու ձեռնարկատիրական գործունեությամբ՝ առանց իրավաբանական անձ ստեղծելու: Անձը անհատ ձեռնարկատեր հաշվառվելու պահից իրավունք ունի առանց իրավաբանական անձ կազմավորելու զբաղվել ձեռնարկատիրական գործունեությամբ:
Ո՞վ կարող է լինել անհատ ձեռնարկատեր
Որպես անհատ ձեռնարկատեր կարող է հաշվառվել ցանկացած գործունակ ֆիզիկական անձ` ՀՀ քաղաքացի կամ քաղաքացիություն չունեցող անձ: ԱՁ-ն իրավունք ունի զբաղվելու գործունեության ցանկացած տեսակով, որը արգելված չէ ՀՀ օրենսդրությամբ:
Ի՞նչ առավելություններ կունենամ, եթե ձեռնարկատիրական գործունեություն ծավալեմ` հաշվառվելով որպես ԱՁ
Անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառման առավելություններն այն են, որ հաշվառման գործընթացն իրականացվում է ավելի արագ` փաստաթղթային նվազագույն պահանջներով: Անհատ ձեռնարկատերը չունի հաշվեկշիռ, չունի կանոնադրական կապիտալ (ուստի նաև չի բաշխում շահաբաժին), կանոնադրություն, ինչպես նաև գույքային առանձանացվածություն, որը նշանակում է, որ ԱՁ-ն, այսինքն ֆիզիկական անձն իր պարավորությունների համար պատասխանատվություն է կրում իրեն պատկանող գույքով:
Եթե դուք որոշել եք ծավալել ձեռնարկատիրական գործունեություն որպես անհատ ձեռնարկատեր, ապա մեր փորձառու իրավաբանների թիմը կարող է ձեզ աջակցել հետևյալ հարցերում`
- Անհատ ձեռնարկատեր գրանցելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի կազմում,
- Անհատ ձեռնարկատեր գրանցելու համար անհրաժեշտ ներկայացուցչություն ՀՀ Արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում,
- Անհրաժեշտության դեպքում անհատ ձեռնարկատիրոջ գրանցում էլեկտրոնային եղանակով,
- Անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումից հանման գործընթացի կազմակերպում:
Որո՞նք են անհատ ձեռնարկատեր լինելու բացասական կողմերը
Անհատ ձեռնարկատեր լինելու միակ թերությունն այն է, որ վերջինս իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող ամբողջ գույքով, բացառությամբ այն գույքի, որի վրա, օրենքին համապատասխան, բռնագանձում չի տարածվում:
Որո՞նք են ԱՁ-ի և ՍՊԸ-ի հիմնական տարբերությունները
Ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող անձին միշտ հետաքրքրում է, թե ինչ կարգավիճակով է առավել նպաստավոր դրա իրականացումը․ գրանցվել որպես ԱՁ, թե՞ հիմնադրել ՍՊԸ:
- Պատասխանատվության շրջանակը և գույքը
ԱՁ-ի դեպքում ֆիզիկական անձն իր ողջ գույքով է պատասխանատվություն կրում ԱՁ-ի պարտավորությունների համար, մինչդեռ ՍՊԸ-ի հիմնադիրները որևէ անձնական պատասխանատվություն չեն կրում ՍՊԸ-ի պարտականությունների համար, և նրանց պատասխանատվությունը փաստացի սահամանափակվում է միայն ՍՊԸ-ի կանոնադրական կապիտալում իրենց ներդրման չափով:
ՍՊԸ-ն որպես սեփականություն ունի առանձնացված գույք ի տարբերություն ԱՁ-ի, և իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է այդ գույքով և պատասխանատու չէ իր մասնակիցների պարտավորությունների համար:
- Հարկում
Հարկման համակարգերի առումով որևէ տարբերություն չկա, թե անձը ձեռնարկատիրական գործունեություն կիրականացնի ԱՁ-ի, թե ՍՊԸ-ի միջոցով:
- Հաշվապահական հաշվառում
Հաշվապահական հաշվառման առումով ԱՁ-ն համեմատաբար ավելի պարզ է, իսկ փաստաթղթավորման ծավալը` ավելի քիչ:
Եթե մի քանի անձինք նպատակ ունեն իրականացնել համատեղ ձեռնարկատիրական գործունեություն, այդ դեպքում անհրաժեշտ է գրանցել իրավաբանական անձ՝ ՍՊԸ կամ բաժնետիրական ընկերություն (փակ կամ բաց` կախված հիմնադիրների քանակից):
Որտե՞ղ է իրականացվում անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումը
Հաշվառման համար հնարավոր է դիմել ինչպես անձամբ, այնպես էլ ներկայացուցչի միջոցով՝ լիազորագրի հիման վրա ՀՀ Արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում (այսուհետ` Գործակալություն):
Ի՞նչ ժամկետներում է կատարվում հաշվառումը
Որպես անհատ ձեռնարկատեր` անձի հաշվառումն իրականացվում է անմիջապես անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացնելու պահին: Այսինքն գրանցումն իրականացվում է համապատասխան փաստաթղթերը Գործակալություն ներկայացնելու օրը:
Ի՞նչ փաստաթղթեր են անհրաժեշտ պետական հաշվառում կատարելու համար
Պետական հաշվառման համար անհատ ձեռնարկատերը Գործակալություն է ներկայացնում
- Անձնագիր, իսկ օտարերկրյա պետության քաղաքացիության դեպքում` նաև անձնագրի նոտարական կարգով վավերացված թարգմանությունը,
- պետական տուրքի վճարումը հավաստող փաստաթուղթ,
- դիմում անհատ ձեռնարկատեր գրանցելու վերաբերյալ,
- լիազորված անձի կողմից դիմում ներկայացվելու դեպքում` նաև լիազորագիրը:
Կարո՞ղ եմ արդյոք հաշվառվել որպես անհատ ձեռնարկատեր հեռավար եղանակով
Այո, ԱՁ-ի գրանցումը կարող է իրականացվել նաև էլեկտրոնային եղանակով` միայն էլեկտրոնային ստորագրություն ունենալու պարագայում:
Արդյոք անձի` որպես անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումը կարող է մերժվել
Այո, անձի որպես անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումը մերժվում է, եթե`
- նա արդեն հաշվառված է որպես անհատ ձեռնարկատեր.
- նրա ներկայացրած փաստաթղթերը կամ տեղեկատվությունը ամբողջական չեն.
- նա օրենքով սահմանված կարգով զրկվել է ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից, և դատվածությունը մարված կամ վերացված չէ:
Անհատ ձեռնարկատիրոջը հաշվառումից հանելը
Որպես անհատ ձեռնարկատեր հաշվառված անձը կամ դիմում ներկայացնելու համար լիազորված անձը Գործակալություն է ներկայացնում «Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների, հիմնարկների և անհատ ձեռնարկատերերի պետական հաշվառման մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված փաստաթղթերը, որից հետո կատարվում է անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումից հանելու գործընթացը:
Եթե դուք որոշել եք ծավալել ձեռնարկատիրական գործունեություն որպես անհատ ձեռնարկատեր, ապա մեր փորձառու իրավաբանների թիմը կարող է ձեզ աջակցել հետևյալ հարցերում`
- Անհատ ձեռնարկատեր գրանցելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի կազմում,
- Անհատ ձեռնարկատեր գրանցելու համար անհրաժեշտ ներկայացուցչություն ՀՀ Արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում,
- Անհրաժեշտության դեպքում անհատ ձեռնարկատիրոջ գրանցում էլեկտրոնային եղանակով,
- Անհատ ձեռնարկատիրոջ հաշվառումից հանման գործընթացի կազմակերպում:
